بررسی فنولوژی ارقام مختلف صنوبر در دو منطقه آب و هوایی کرج و صفرا بسته بسته گیلان

در اختیار داشتن اطلاعات اولیه و زیربنایی اولین گام در طراحی و اجرای طرحهای تحقیقاتی است . کسب اطلاعات فنولوژی و مشخصه های رویتی در درختان مسن (عرصه کلکسیون) و نیز درختان جوان (عرصه خزانه) صنوبر می تواند اطلاعات مورد نیاز محقیقین و کارشناسان صنوبر را جهت اجرای طرحهای مختلف تحقیقاتی فراهم نماید. در این بررسی مشخصه های فونولوژی 29 کلن صنوبر کلکسیونهای پایه مادری در دو منطقه کرج و صفرا بسته در سال 1377 و نیز 30 رقم از صنوبرهای کلکسیون کرج در سالهای 76 و 1377 تعیین گردید که مشخصه های زمان ظهور گل، برگ ، رسیدن و پراکنش بذر، خزان، رویش سالیانه، دماهای حداقل و حداکثر روزانه در کلکسیونها و خزانه و همچنین متغیرهای قطر، ارتفاع تولید بیوماس ، خصوصیات برگ و میزان تجربه پذیری برگ کلن ها در خزانه مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت . نتایج حاصل از اندازه گیری متغیرهای خزانه در قالب طرح آماری آنالیز ترکیبات اصلی (pca) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و بر این اساس کلن های مورد مطالعه رسته بندی (ordination) گردیدند. نتایج حاصل از بررسی های فوق بیانگر آن است که فعالیت های حیاتی در انواع صنوبرها در محدوده زمانی اوایل اسفند تا اواخر فروردین ماه شروع و در اواسط آبان ماه الی اواخر آذرماه خاتمه می یابد در ظهور هر یک از پدیده های حیاتی در کلن های مختلف صنوبر بین چند هفته اختلاف زمانی وجود دارد. آغاز فعالیت حیاتی صنوبرها در ابتدای فصل رویش تابع درجه حرارت (عمدتا دماهای متوسط و حداکثر) می باشد ولی شروع خزان بیشتر تحت تاثیر فتوپریودیسم و دماهای حداقل بوده و با کوتاه شدن طول روز و کاهش دما، تغییر رنگ و ریزش برگها آغاز می گردد. ظهور برگ و شروع دوره حیاتی در نهالهای جوان و درختان مسن تقریبا همزمان می باشد این در حالی است که شروع خزان در نهالهای جوان بطور متوسط 3 تا 4 هفته دیرتر از درختان مسن آغاز می گردد. کلن های مورد بررسی بر اساس طول دوره فعالیت حیاتی گروه بندی گردیدند ارقامی همچون populus x euramericane cv. marilandica و populus x euramericana cv. arges grandis که از دوره فعالیت حیاتی کوتاهی برخوردارند برای مناطق سردسیر کشور و کلن هایی مانند populus x euramericana cv. triplo و populus deltoides 69/55 که دارای دوره فعالیت طولانی تری هستند برای کاشت در مناطق گرمتر و با فصل رویش طولانی تر کشورمان پیشنهاد می گردند. از میان 20 متغیر مورد برریب در عرصه خزانه تعداد 9 متغیر تاثیر موثر و مشابهی در گروه بندی کلن ها نشان می دهند لذا می توان با اندازه گیری تعداد کمتری از این متغیرها که اندازه گیری آنها نیز از سهولت بیشتری برخوردار است کلن های مشابه را از یکدیگر تفکیک نمود. از میان صنوبرهای مورد بررسی کلن های populus x euramericana بیشترین صفات مشترک و تشابه را با یکریگر دارند و کلن های populus deltoides از نظر کلیه متغیرهای مورد بررسی در دو گروه جداگانه قرار می گیرند و سایر کلن ها نظیر populus alba و populus nigra شباهت گروهی خاصی را نشان نمی دهند. با وجود ظاهر سبز و شاداب ، رشد قطری و ارتفاعی تعدادی از کلن های خزانه در اواخر مرداد ماه متوقف و یا بسیار کند می شود و این در حالی است که تعداد دیگری از کلن ها از جمله populus x euramericanacv. triplo، populus celtoides 69/55، populus nigra var. betulifolia و populus deltoidas 77/51 تا اواخر مهر ماه به رشد خود ادامه می دهند و این امر یکی از دلایل رویش بهتر این کلن ها در مقایسه با سایر ارقام خزانه می باشد.